زنان عصر ظهور، یاوران حق
اولین گروه از زنانی که به محضر امام زمان (عج) می شتابند آنهایند که در آن ایام زندگی می کنند . آنان همانند دیگر یاران امام، به هنگام ظهور در حرم امن الهی به خدمت حضرت می رسند و آمادگی خویش را برای یاری امامشان اعلام می دارند .
ام سلمه، همسر گرامی پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله)، از رسول مکرم روایت کرده است که فرمود:
«پناه برنده (مهدی (عج)) به حرم پناهنده می شود، پس مردم به سوی او جمع می گردند مانند پرندگانی که دور آب گردآیند در حالی که قبلا متفرق بوده اند آنان 314 نفر هستند که در بین آنان زنانی وجود دارند، پس ایشان بر هر ظلم و ظالم زاده ای پیروز خواهند شد» . (5)
در روایت دیگری از امام محمد باقر است که فرمودند: «به خدا سوگند سیصد و اندی نفر می آیند که پنجاه تن ایشان زنانند که بدون هیچ قرار قبلی در مکه گرد آیند و این است معنای آیه شریفه «اینما تکونوا یات بکم الله جمیعا …» . (6)
آری، آن گاه که منادی، مژده ظهور مولا را به گوش جهانیان برساند، یاران حقیقی امام عصر (عج) از گوشه و کنار جهان، به خواست پروردگار، در کنار کعبه گرد هم آیند و به هر فرمان رهبر قیام، شکوه دوباره اسلام را رقم زنند . ایشان نخبگانی هستند که در امتحانات الهی سربلند بوده و لیاقت خویش را برای یاری امام زمان (عج) به اثبات رسانیده اند . در این میان، زنان با ایمان و اخلاص نیز همدوش سایر یاران امام با تاسی از مقتدای خویش، در تحول عظیم مهدوی شرکت خواهند جست و این را ابت خواهند نمود که در رسیدن به قرب الهی، زن و مرد هر دو یکسانند .
نکته مهم و قابل توجه این که علاوه بر زنانی که یاریگر امام عصر (عج) هستند زنان مومنه ای نیز در آن زمان یافت می شوند که هر چند خود توانایی حضور در قیام امام زمان را ندارند اما مشوق پدران، برادران، همسران، و فرزندان خویش برای شرکت در قیام خواهند بود . و این خود نقشی است بس بزرگ در یاری رساندن به امام عصر (عج) و جهادی دیگر برای غلبه حق بر باطل .
امام باقر ( علیه السلام) در این زمینه می فرمایند: «هنگامی که جبرئیل به اسم قائم و نام پدرش ندا می دهد، زنان محجبه این ندا را در می یابند و پدران و برادران خود را برای حضور در قیام تشویق می نمایند» . (7)
حل یک شبهه
در اینجا شبهه ای که ممکن است ایجاد شود این می باشد که در بین روایاتی که درباره یاران حضرت ولی عصر، وارد شده و آنان را با نام معرفی کرده اند، از زنان، اسمی برده نشده است و تنها حدیثی که درباره آن ها آمده روایت امام محمد باقر است که فرمودند: «سیصد و اندی مردمی می آیند که پنجاه تن از ایشان زنانند» . (8)
بنابراین این روایات با حدیث بالا منافات دارند . مگر این که، این را نیز قبول نماییم که زنانی که جزو یاران حضرت هستند به غیر از اصحاب خاص ایشانند که در بیعت اول با آن حضرت همراهند .
نویسنده شهیر، کامل سلیمان، نیز همین نظر را قبول می کند و می فرماید: «در احادیث مربوط به یاران حضرت ولی عصر، صحبت از زن، به جز حدیث امام محمد باقر، نشده است، چون در جنگ های اسلامی از طبقه بانوان جز برای خدماتی در سطح پانسمان استفاده نمی شود، چنانکه در مورد جنگ های حضرت ولی عصر نیز روایتی از امام صادق آمده است: «سیزده زن همراه قائم خواهند بود که مجروحین را مداوا کنند و از بیماران پرستاری نمایند» ، (9) این حدیث خیلی نزدیک به ذهن است که در غالب اوقات برای معالجه مجروحین از زن ها استفاده می شود . ولی آنچه مسلم است در بیعت اولی هیچ زنی شرکت نمی کند و از ظهور آن حضرت آگاه نمی شوند، مگر بعد از آن که یاران حضرت بقیة الله در مکه گرد آمده و با او بیعت کنند و ظهور آن حضرت را اعلام نمایند» . (10)
جواب: در ابتدا باید خاطرنشان ساخت که، روایتی که از امام محمد باقر ( علیه السلام) نقل گردیده، روایت معتبری است و هیچ عالم و دانشمند و محدثی آن را رد ننموده و در سند آن اشکال نکرده است بلکه در اکثر کتب حدیثی وقتی درباره امام زمان ( علیه السلام) و یارانش بحث گردیده، این روایت نیز آمده است . دوم این که این روایت، تنها روایتی نیست که در این مورد وجود دارد بلکه احادیث دیگری که مفضل بن عمر از امام صادق ( علیه السلام) نقل کرده و یا حدیثی که ام سلمه از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) روایت نموده و سایر احادیث که در ابتدای بحث بیان گردیده; همه نشان دهنده این مطلب است که مساله وجود زنانی پاک و کمال یافته در صف یاران ولی عصر (عج) از امور مسلم و قطعی است . مطلب دیگر آن که اگر در روایاتی، اسامی مردان یاور امام ( علیه السلام) ذکر گردیده در یک روایت از امام صادق ( علیه السلام) نیز نام تعدادی زن برده شده است که جزء یاران امام مهدی ( علیه السلام) می باشند .
از مفضل بن عمر نقل گردیده که امام صادق ( علیه السلام) فرمودند: «همراه حضرت قائم سیزده زن هستند . گفتم آن ها را برای چه کاری می خواهد؟ فرمود: به مداوای مجروحان پرداخته و از بیماران پرستاری می نمایند . گفتم: آنان کیانند؟ فرمود: قنوا دختر رشید، ام ایمن، حبابه والبیه، سمیه مادر عمار یاسر، زبیده، ام خالداحمسیه، ام سعیدحنفیه، صیانه ماشطه، ام خالدجهنیه » . (11)
نکته دیگر این که، با وجود تمام احترامی که به دانشمند توانا جناب آقای کامل سلیمان داریم، در جواب نظر ایشان باید گفت: اولا طبق مدارکی که در دست هست، در جنگ های اسلامی، بانوان، علاوه بر پانسمان مجروحین، کارهای مهم دیگری نیز انجام می داده اند که از آن جمله، شرکت در جنگ های دفاعی، تشویق رزمندگان اسلام برای نبرد، تهیه دارو، تعمیر تجهیزات و … بوده است . (12)
به علاوه، این امور در جای خود از اهمیت بسیار فراوانی برخوردار بوده است و اگر نبودند زنانی با شهامت و با اخلاص، قطعا اسلام به رشد و شکوفایی نمی رسد .
درست است که زن بنابر خلقت لطیف و روحیه حساسی که دارد نمی تواند و معاف است که در جنگ شرکت نماید، اما اولا در شرایط استثنایی زنان زیادی در عرصه نبرد حق علیه باطل جنگیده اند . ثانیا قیام حضرت صاحب الامر ( علیه السلام) تنها به جنگ و نبرد با اسلحه علیه دشمن نخواهد بود بلکه قیام حضرت با توجه به جهانی بودن، عرصه های مختلفی را شامل می شود که زنان می توانند در هر کدام از این عرصه ها حضور فعال داشته باشند .
مطلب دیگر این که به طور قطعی نمی توان گفت که زنان در بیعت اولی شرکت ندارند زیرا طبق روایات، یاران امام 313 نفرند که در مکه کنار خانه خدا گرد هم آیند و در بعضی روایات مانند روایت امام محمد باقر ( علیه السلام) و … از حضور زنان در ردیف اولین یاران امام زمان و کادر اولیه قیام یاد گردیده است . (13) لذا حضور زنان در کادر اول انقلاب مهدی امر بعید و یا غیر ممکن نیست، بلکه باتوجه به روایات ممکن و حتی مسلم است .
رجعت زنان
دیگر گروه از یاوران حضرت حجت ( علیه السلام) از زنانی هستند که خداوند به برکت ظهور امام زمان ( علیه السلام) آن ها را زنده خواهد کرد و بار دیگر به دنیا رجعت خواهند نمود .
رجعت در لغت به معنای باز گشت (14) و در اصطلاح عبارت است از بازگشت عده ای از مؤمنان خالص و حقیقی و بعضی از منافقان و کافران حقیقی به این دنیا بعد از مرگشان و قبل از قیام قیامت .
رجعت جزو اعتقادات و ضروریات مذهب شیعه می باشد و آیات قرآنی و روایات معصومین ( علیه السلام) این حقیقت را به صورت روشن و شفاف بیان کرده اند .
دانشمند عالیقدر، سید مرتضی علم الهدی در مورد رجعت می فرماید: «عقیده شیعه امامیه آنست که خداوند، هنگام ظهور امام زمان (عج) قومی از شیعیان را که پیش از قیام آن حضرت از دنیا رفته اند باز می گرداند تا او را کمک و یاری رسانند و دولت کریمه او را مشاهده نمایند . همچنین گروهی از دشمنان حضرتش را زنده می کند تا از ایشان انتقام بگیرد و آنان ظهور حق را بنگرند و ذلیل و خوار گردند» . (15)
آری، روزی فرا خواهد رسید که جمعی از مؤمنان به اذن الهی سر از خاک بر خواهند تافت تا در رکاب مولایشان قرار گرفته در راه استقرار حکومت مهدوی با مشرکان و منافقان به ستیز بپردازند .
در این میان، افتخار رجعت به هنگام ظهور امام زمان ( علیه السلام) نصیب عده ای از زنان مؤمنه و فداکار نیز خواهد شد . این زنان دو دسته اند: برخی با نام و نشان، از زنده شدنشان در روایات خبر داده شد و برخی دیگر فقط از آمدنشان سخن به میان آمده است .
الف: در منابع معتبر اسلامی، نام تعدادی زن وجود دارد که به هنگام ظهور قائم آل محمد (صلی الله علیه و آله) زنده خواهند شد و یاریگر حضرت خواهند بود . در روایتی که مفضل بن عمر از امام صادق نقل کرده نام تعدادی زن آورده شده که جزو همان 313 نفرند و آنان عبارتند از: «قنواء دختر رشید، ام ایمن، حبابه والبیه، سمیه مادر عمار یاسر، زبیده، ام خالد احمسیه، ام سعید حنفیه، صیانه ماشطه، ام خالد جهنیه » . (16)
در کتاب «منتخب البصائر» از دو زن به نام های «وتیره » و «احبشیه » نام برده شده است . (17) و در کتاب خصایص فاطمیه از زنی به نام «نسیبه » (18) دختر کعب مازینه یاد شده است که به هنگام ظهور امام مهدی (عج) به دنیا رجعت خواهند نمود تا به مولای خود یاری برسانند .
در این قسمت به معرفی اجمالی برخی از این بانوان می پردازیم: «صیانه ماشطه » در زمان حضرت موسی ( علیه السلام) می زیسته است . او همسر حزقیل پسر عموی فرعون و آرایشگر دختر فرعون بوده است که ایمان خود به حضرت موسی ( علیه السلام) را پنهان می کردند . وقتی فرعون از ایمان او آگاه شد او و فرزندانش را در تنور سوزاند . خداوند در اثر صبر و فداکاری آن زن، او را در دولت مهدی زنده می گرداند تا هم به آن حضرت خدمت نماید و هم انتقام خویش را بازستاند . (19)
«زبیده » ، همسر هارون الرشید و از شیعیان بود . هنگامی که هارون از عقیده او آگاه گشت سوگند یاد کرد او را طلاق دهد، و او صد کنیز داشت که همگی حافظ قرآن بودند . او خدمات بسیار زیادی برای شیعه انجام داد . (20)
«سمیه مادر عمار یاسر» ، هفتمین نفری بود که به اسلام گروید، و شکنجه های فراوانی را تحمل کرد . (21) پیامبر (صلی الله علیه و آله) درباره خاندان یاسر فرمود: ای خاندان یاسر صبر کنید که وعدگاه شما بهشت است . او اولین زن شهید در اسلام است . (22)
«ام ایمن » ، از زنان پرهیزگار و خدمتگزار پیامبر (صلی الله علیه و آله) بود . او در کنار زنان مجاهد در جبهه جنگ به مداوای مجروحان می پرداخت (23) و در ماجرای فدک، حضرت زهرا ( علیه السلام) او را به عنوان شاهد معرفی کرد . (24)
«حبابه والبیه » ، از زنان والامقامی است که دوره زندگی هشت امام معصوم را درک نموده است . در دو نوبت به وسیله امام زین العابدین و امام رضا ( علیه السلام) جوانی به او بازگشت، و اوست که هشت امام معصوم ( علیه السلام) بر سنگی که به همراه داشت، با خاتم خود، نقش بستند . (25)
بانوان دیگر نیز همه جزو مجاهدان راه خدا بودند . ایشان دل سوختگانی بودند که با رشادت های فراوان، ثابت کردند که می توانند گوشه ای از بار سنگین حکومت جهانی مهدی (عج) را بر دوش گیرند . آنان، به آن درجه از اخلاص و ایمان رسیده اند که افتخار رجعت و یاریگری امام عصر (عج) را پیدا کرده اند و این افتخاری است بس بزرگ .
ب: دسته دوم از زنان رجعت کننده، بانوانی هستند که فقط از زنده شدنشان سخن به میان آمده است و آنان زنان منتظری می باشند که آرزوی درک دولت حقه امام مهدی (عج) را در دل داشته اند و با این آرزو از دنیا رحلت نموده اند . (26)
به هنگام ظهور بقیة الله (عج) فرشتگان به ایشان ندا می دهند که امام تو ظهور کرده است اگر مایلی می توانی رجعت کرده به دنیا باز گردی، سپس به اراده پروردگار زنده خواهند شد .
بدین ترتیب، بانوان منتظر و با ایمان که با اعتقاد کامل، آرزوی فرج امام زمان را داشته اند، به دنیا باز می گردند تا شاهد تحقق وعده های الهی باشند، حکومت عدل الهی را درک کنند و به یاری امامشان برخیزند .
«بار خدایا! ما را در زمره ایشان قرار ده »
پی نوشت ها:
1) بحارالانوار، علامه مجلسی، ج 52، ص 223 .
2) همان، ج 89، ص 225 .
3) کنز العمال، علاء الدین هندی، ج 14، ص 338 .
4) چشم اندازی از حکومت مهدی، نجم الدین طبسی، ص 74 .
5) معجم احادیث الامام المهدی، موسسه معارف اسلامیه، ج 1، ص 500 .
6) بحارالانوار، علامه مجلسی، ج 52، ص 223 .
7) همان، ج 52، ص 231 .
8) همان، ج 52، ص 223 .
9) همان، ج 89، ص 225 .
10) روزگار رهایی کامل سلیمان، ج 1، ص 423 .
11) اثبات الهداة، شیخ حر عاملی، ج 3، ص 575 .
12) چشم اندازی از حکومت مهدی، نجم الدین طبسی، ص 81 .
13) معجم احادیث الامام المهدی، مؤسسه معارف اسلامیه، ج 1، ص 500 .
14) لغتنامه دهخدا، علی اکبر دهخدا، حرف ر، ص 294 .
15) بحارالانوار، علامه مجلسی، ج 53، ص 138 .
16) اثبات الهداة، شیخ حر عاملی، ج 3، ص 575 .
17) بیان الائمه، محمد مهدی نجفی، ج 3، ص 338 .
18) ریاحین الشریعه، ذبیح الله محلاتی، ج 5، ص 41 .
19) ریاحین الشریعه، ذبیح الله محلاتی، ج 5، 153 .
20) تنقیح المقال، مامقانی، ج 3، ص 78 .
21) اسدالغابة، ابن اثیر جزر، ج 5، ص 433 .
22) ریاحین الشریعة، ذبیح الله محلاتی، ج 4، ص 353 .
23) زنان در حکومت امام زمان، محمد جواد طبسی، ص 29 .
24) چشم اندازی از حکومت امام مهدی، نجم الدین طبسی، ص 77 .
25) تنقیح المقال، مامقانی، ج 3، ص 75 .
26) زنان در حکومت امام زمان، محمد جواد طبسی، ص 30 .