روزه داري و چشم چراني؟!
نگاه

قرار است يک ماه مهمان باشيم مهمان ميزباني کريم، اين مهماني تشريفات خاصي نمي خواهد لازم نيست به دنبال لباس آنچناني يا تجملات باشيم پوشيدن لباس ورع و تقوا کافي است. ماه رمضان خصوصيات بسياري دارد ماه عبادت و صيانت و روزه است بدين جهت بهترين زمان براي خودسازي و تکامل نفس مي باشد، چون بسياري از بزرگان روزه را راهي در جهت کنترل تمايلات نفساني دانسته اند. چنانچه در برخي روايات نيز روزه تنها خودداري از خوردن و آشاميدن نيست بلکه در ماه رمضان تمام اعضا و جوارح بايد روزه باشند خاصه چشم انسان چون چشم آنچه را که مي بيند ساليان سال در ذهن و دل نگه مي دارد؛ چنانچه اميرمومنان علي(عليه السلام) مي فرمايند: «القلب مصحف البصر»؛ (1) قلب بايگاني چشم است؛ يعني هر چيزي را که چشم انسان نظاره کند، در قلب و روان او جاي گرفته، فکر و ذهن را مشغول مي سازد.
و سرانجام نگاه و قلب آلوده تباهي و گناه شهوت و خود ارضايي است. پس اين مهماني و اين ماه بهترين فرصت براي تمرين و کنترل چشم است.

روايات روزه چشم!

امام صادق(عليه السلام) فرمود: آنگاه که روزه مي گيري بايد چشم و گوش و مو و پوست تو هم روزه دار باشند. (2)
چندشرط مهم در اينجا نقل شده است. وقتي روزه مي گيريد، گوش شما هم بايد روزه بگيرد. اگر کسي روزه گرفت و حرام گوش کرد، فايده هم ندارد. چشم شما هم بايد روزه بگيرد و نگاه آلوده به ناموس ديگري نداشته باشي. موي تو هم بايد روزه بگيرد. يعني مو را بايد از نامحرم پوشاند. حجاب بايد رعايت بشود و فرمود: پوست شما هم بايد روزه باشد. روزهايي که روزه هستي، نبايد مثل ساير ايام باشد و بايد روي شما تاثير بگذارد.
حضرت زهرا(عليها السلام) فرمود: روزه داري که زبان و گوش و چشم و جوارح خود را حفظ نکرده، روزه اش به چه کارش خواهد آمد.(3)
ابو بصير از امام صادق(عليه السّلام) روايت كرده است كه فرمود: روزه‏ دار كسى نيست كه تنها از خوردنى و نوشيدنى امساک كند، زيرا حضرت مريم سلام الله عليها گفت:«من براى خداى رحمان روزه ‏اى نذر كرده ‏ام» يعنى سكوتى را، پس زبان هاتان را نگاه داريد، و چشم هاتان را فرو پوشيد، و حسد به يک ديگر مبريد، و با هم نزاع مكنيد، زيرا حسد چنان ايمان را مي خورد كه آتش هيزم را.(4)
رسول خدا(صلي الله عليه و آله) فرمود: روزه آرزوهاي نامشروع نفس را که منشاء تمام مفاسد است را مي ميراند، و نيروي شهوت را فرو مي نشاند،و آن را کنترل مي کند

امام ابوجعفر(عليه السلام) به جابر فرمود: اي جابر، کسي که ماه رمضان بر او وارد شود، پس روزش را روزه بدارد، و بخشي از شبش را با تلاوت قرآن و دعاء بپا دارد، و عضو تناسل و زبان خود را از (حرام) حفظ کند، و چشمش را از نامحرم و مناظر زشت، فرو پوشد، و آزارش را از مردم باز دارد، به مانند روزي که از مادر متولد شده است از گناهان بيرون مي آيد. جابر گفت: گفتم :فدايت شوم، اين چه حديث خوب و دلپذيري است! امام فرمود: اين چه شرط دشواري است.(5)

عاقبت شوم چشم چراني در دنيا

چشم چراني علاوه بر عواقب اخروي موجب مي شود نگاه آدم هاي هرزه به دنبال ناموس انسان باشد. چنانچه امام صادق(عليه السلام) فرمودند: «عفُّوا عَن نساء الناس تَعِفَّ نُساءَکم؛(6) در مورد زنان مردم عفت بورزيد تا ديگران نيز در مورد زنان شما عفت بورزند و زنان شما از تعرض نامحرمان در امان بمانند».

رابطه روزه و کنترل چشم و گناه نکردن

امام على(عليه ‏السلام):وَ عَنْ ذلِکَ ما حَرَسَ اللّه‏ عِبادَهُ الْمُومِنينَ بِالصَّلَوات وَ الزَّکَواتِ وَ مُجاهَدَةِ الصِّيامِ فِى الاَيّامِ الْمَفْروضاتِ تَسْکينا لاَطْرافِهِمْ وَ تَخْشيعا لاَبْصارِهِمْ وَتَذْليلاً لِنُفُوسِهِمْ وَ تَخْفيضا (تَخْضيعا) لِقُلُوبِهِمْ(7)؛خداوند، بندگان مومن خود را به وسيله نمازها و زکات‏ها و جدّيت در روزه‏دارى روزهاى واجب حفظ مى‏کند، تا اعضا و جوارحشان آرام، ديدگانشان خاشع، جان‏هايشان فروتن و دل‏هايشان خاشع گردد.

اگر کسي روزه گرفت و حرام گوش کرد، فايده هم ندارد. چشم شما هم بايد روزه بگيرد و نگاه آلوده به ناموس ديگري نداشته باشي. موي تو هم بايد روزه بگيرد. يعني مو را بايد از نامحرم پوشاند. حجاب بايد رعايت بشود و فرمود: پوست شما هم بايد روزه باشد. روزهايي که روزه هستي، نبايد مثل ساير ايام باشد و بايد روي شما تاثير بگذارد

پس يکي از آثار روزه خاشع شدن ديدگان است. همانطور که در برخي از آيات قرآن نيز روزه را راهي در جهت افزايش تقوا خوانده است: “يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ"(8) ؛ اى كسانى كه ايمان آورده‏ ايد! روزه بر شما مقرر شد، همان گونه كه بر كسانى كه پيش از شما بودند مقرر شده بود؛ تا شايد شما خود نگه‏دار باشيد.
در اين آيه به طور خاص «روزه» را معرفي مي‌کند با اين‌که روزه يکي از عبادات است معلوم مي‌شود که نقش روزه در افزايش تقوا بسيار مهم است.
رسول خدا(صلي الله عليه و آله) فرمود: روزه آرزوهاي نامشروع نفس را که منشاء تمام مفاسد است را مي ميراند، و نيروي شهوت را فرو مي نشاند،و آن را کنترل مي کند. (9)
روزه باعث کنترل قوه شهوت و اجتناب از گناهان است(10)
بنابراين بهتر است در ماه رمضان که توجهات حضرت حق بيشتر معطوف ما انسان هاست، و يکي از بهترين راهکارهاي کنترل نگاه (روزه) را در اختيار داريم در کنترل قواي نفساني خود بکوشيم.

پي نوشت ها:
1ـ نهج البلاغه، کلمات قصار شماره ي 417.
2ـ الکافي، ج 4 ،ص87 ،ح 1.
3ـ بحارالانوار، ج 93 ،ص295.
4ـ من لايحضرالفقيه، ج 2 ،ص437.
5ـ همان، ج2،ص421.
6ـ کافي،ج5 ، ص554 ؛من لايحضرالفقيه ج4 ، ص21.
7ـ نهج البلاغه، خطبه 192.
8ـ سوره بقره، آيه183.
9ـ بحارالانوار، ج 93 ،ص254.
10ـ وسائل الشيعه، ج 7 ،ص 300.